Begoña Rivero, mediadora SIMA-FSP "A mediadora, determinante na solución dos conflitos laborais"

Begoña Rivero Barroso ___HTMLTAG15_arbitraxe_HTMLTAG15_______Arbitral de medios e Arbitraxe HTML6 Servizo FSP e un avogado do Ilustre Colexio de Avogados de Madrid. Especialista en dereito laboral, ten 44 anos de experiencia como avogada en activo e 20 anos como mediadora SIMA-FSP.

A SIMA-FSP é unha fundación mixta integrada polas organizacións empresariais e sindicais máis representativas a nivel estatal (CEOE, CEPYME, CCOO e UGT) e ten a súa orixe no Acordo de Resolución Extraxudicial de Conflitos Laborais (ASEC) asinado polas citadas organizacións o 25 de xaneiro de 1996 (BOE, no. 984). Desde ese momento configurouse como unha institución á que se lle encomenda a xestión dos procedementos de mediación e arbitraxe de cada un dos sucesivos convenios que veñen regulando a súa actividade. Actualmente está en vigor el VI Acordo de Resolución Autonómica de Conflitos Laborais, asinado o 26 de novembro de 2020 (BOE núm. 334, do 223). decembro).

En 2018, a Administración Xeral do Estado incorporouse a ela a través da Secretaría de Estado de Emprego, momento no que se incorporaron á súa denominación as siglas FSP (Fundación do Sector Público), para que os seus recursos teñan carácter público.

O SIMA-FSP ten como finalidade primordial promover a prevención e solución autónoma dos conflitos colectivos laborais de maior alcance que unha comunidade autónoma xurdidos entre traballadores e empresas ou entre as súas respectivas organizacións representativas.

___Cal é a función do mediador nos conflitos traballar?

A figura do mediador como elemento determinante na solución dos conflitos laborais aínda non está totalmente interiorizada en España, aínda que dende a creación de SIMA cada vez máis empresas e representantes dos traballadores confían na intervención do mediador para a solución extraxudicial dos conflitos.

E a importancia desta intervención de mediación queda demostrada polo feito de que nos 25 anos da súa existencia se tramitaron máis de 5.000 expedientes resultando en acordos en maior número cada ano.

Isto demostra, na miña opinión, que a mediación xa está aceptada como instrumento alternativo ao proceso xudicial para a solución daquelas discrepancias que poidan xurdir no ámbito da empresa.

Agora explicarei moi brevemente cal é o papel do mediador nos conflitos laborais.

A intervención do mediador, unha vez presentado e explicado a finalidade da mediación e os instrumentos dos que conta SIMA para lograr un acordo entre as partes, comeza por escoitar ás partes que explican as razóns do conflito e as razóns que xustifican a posición de cada unha.Aquí xa observamos que o mero feito de expor os seus argumentos nun medio físico distinto ao da empresa suaviza as posibles tensións acontecidas con anterioridade, ao que hai que engadir que ao solicitar a intervención do mediador, ambas as partes teñen a vontade de resolver o conflito sen acudir á vía xudicial.

É importante destacar que o mediador, sendo parte externa do conflito, o contempla de forma puramente obxectiva e, polo tanto, pode ofrecer posibles solucións intermedias ás posicións iniciais das partes como unha forma de evitar xudicializar o conflito, xa que ao final, a solución nun proceso xudicial prexudicará sempre á parte cuxa pretensión é rexeitada.

Como entras a formar parte da fundación SIMA?

Inicialmente, os partidos fundadores de SIMA, as organizacións empresariais e os sindicatos, propuxeron unha lista de persoas do mundo laboral (avogados, inspectores de traballo, catedráticos universitarios...), para intervir como mediadores nos conflitos xurdidos. Estas fichas foron renovadas despois de cada renovación do acordo.

Na actualidade, e por aplicación da ASAC VI, existe unha lista única de 300 mediadores xestionados por SIMA, o que aumenta o carácter independente e imparcial dos mediadores ante as partes.

Non obstante, as partes poderán propoñer e designar un mediador específico por entender que a dita persoa reúne os criterios adecuados á natureza do conflito concreto de que se trate, sen que iso implique que o mediador actúe de xeito partidista.  

Cal é a diferenza entre medición e arbitraxe? Cal dos dous é o máis solicitado?

Na arbitraxe, as partes acordan someter a solución do conflito a un árbitro, que sempre é un recoñecido especialista en dereito laboral, elixido de común acordo entre as partes, e que normalmente intervén nos conflitos de interpretación do convenio.

O árbitro designado estuda os argumentos das partes e as probas que se lle achegan e, aplicando a normativa, resolve o conflito mediante un laudo executivo desde a súa notificación e vinculante para ambas as partes.

En SIMA a mediación é o instrumento máis utilizado. Así, en 2017, tras 20 anos da súa existencia, dos máis de cinco mil expedientes, só 66 foron arbitraxes.

Cales son os problemas que pode atopar un mediador?

En realidade, é normal que as partes que empregan este instrumento veñan con auténtica vontade de chegar a un acordo dentro do SIMA, pero ás veces, é certo que nos atopamos con que as partes veñen co único propósito de xustificar por vía xudicial que se fixo “o intento” de chegar ao acordo e sen a menor vontade de lograr o acordo.

Afortunadamente esta situación é cada vez máis minoritaria.

Para quen non o coñeza, por que é importante iniciar un proceso de mediación antes de acudir ao xulgado?  Cres que este método realmente alivia a carga de traballo nos Xulgados?

Como xa apuntei, a mediación tenta chegar a un acordo que resolva o conflito e cuxo contido sexa conveniente para ambas as partes, aínda que o resultado non sexa o seu máximo obxectivo inicial. O ambiente de traballo na empresa non se ve prexudicado.

Pola contra, no proceso xudicial é o xuíz quen, unha vez celebrada a vista oral e estudados os argumentos das partes e as probas presentadas, decide unilateralmente quen ten razón e estima ou rexeita a demanda.Con isto, unha das partes sempre se ve prexudicada na súa posición e con isto o ambiente laboral na empresa vese afectado negativamente.