Asier Agote: "Un hospital intermutual é sinónimo de eficiencia, calidade e compromiso cos traballadores"

El Hospital Intermutual de Euskadi é un centro de referencia en atención sanitaria a traballadores accidentados, que ofrece unha asistencia especializada e de calidade. Durante máis de 15 anos, o seu director xerente, Asier Agote, lidera a xestión hospitalaria con foco na eficiencia, innovación e excelencia asistencial. Licenciado en Administración e Dirección de Empresas, posúe unha sólida traxectoria en xestión sanitaria, ocupando diferentes funcións no hospital antes de asumir a dirección en 2008. Ademais, complementou a súa formación con programas de alta dirección en institucións como o IESE e o Instituto de Saúde Carlos III.

Nesta entrevista, Asier Agote ofrécenos unha visión de preto do presente e do futuro do Hospital Intermutual de Euskadi. Falamos dos retos da xestión dunha instalación intermutual, da importancia da optimización dos recursos e de como o hospital segue evolucionando para garantir a mellor atención posible aos traballadores protexidos.

Cal é a orixe e a principal motivación que levou á creación deste centro?

Antes de constituír o Hospital Intermutual de Euskadi (HIE), esta instalación estaba adscrita á mutua Mupag-Previsión (integrada finalmente en Fraternidad-Muprespa), con moi pouca actividade, instalacións deficientes e, en consecuencia, presentando déficits continuos na súa xestión.

No marco das actuacións promovidas pola Administración, co fin de conseguir un maior e mellor aproveitamento dos centros hospitalarios xestionados polas entón Mutuas de Accidentes, e coa intención de contar cun recurso propio de calidade que non dependa de terceiros, en 1995 as actuais Mutuas Colaboradoras coa Seguridade Social Fraternidad-Muprespa, Fremap, Asepeyo, Mutua e, a continuación, a asociación Universal Dirección Xeral de Ordenación Xurídica da Seguridade Social, que deu lugar ao renovado Hospital Intermutual de Euskadi, inaugurándoo en outubro de 1996.

Xestionar un hospital que atende pacientes de diferentes compañías de seguros pode ser complexo. Cales son os retos que se presentan á hora de xestionar un hospital con pacientes de cinco mutuas? Como se aborda esta realidade na práctica no día a día?

De feito, a orixe dos nosos pacientes é diversa. Atendemos a vítimas de accidentes de cinco mutuas diferentes e, á súa vez, de moi diferentes orixes xeográficas, con diferentes trámites internos incluso dentro dunha mesma mutua. Actualmente, a nosa área de influencia chega ata o País Vasco e as súas provincias limítrofes; concretamente, Biscaia, Guipúscoa, Álava, Navarra, Cantabria, A Rioxa, Burgos e mesmo, nalgúns casos, Asturias.

Tendo en conta esta circunstancia, o noso obxectivo é cumprir coas expectativas e procedementos establecidos en cada unha das mutuas, en cada unha das delegacións e, atreveríame a dicir, para cada un dos expedientes.

Evidentemente este obxectivo non é doado de acadar e para conseguilo traballamos en dúas vertentes: por unha banda, promovemos comisións (administrativas e médicas) nas que, xunto coa dirección do Hospital, participan os responsables de cada fondo mutuo participante, nas que se trata de consensuar os procedementos e evitar ou minimizar o número de excepcións. Por outra banda, mantemos unha relación e comunicación moi fluída coas direccións administrativas e médicas de todas as mutuas participantes e do mesmo xeito, internamente tramitamos e comunicamos as instrucións das mutuas.

En consecuencia, o persoal do Hospital traballa aplicando procedementos comúns para todas as mutuas e con contadas excepcións que, en todo caso, se canalizan a través das direccións médicas.

Cal é a achega do Hospital Intermutual ao sistema da Seguridade Social, sobre todo en materia de optimización dos recursos sanitarios? Como encaixa na estratexia de maximizar a eficiencia nun sistema con recursos limitados?

A eficiencia e a optimización dos recursos é o que dá sentido a un Hospital Intermutual. Trátase dun centro hospitalario sen ánimo de lucro no que as mutuas participantes comparten gastos e ao que derivan pacientes que precisan desta atención especializada, acadando, no noso caso, máximos históricos de actividade, o que contribúe a cumprir estes obxectivos.

Ademais, considero que desde a perspectiva da eficiencia e optimización dos recursos públicos, a figura do hospital intermutual debería reproducirse noutras localidades; máis, se é posible, coa escaseza existente de profesionais sanitarios. Actualmente só hai dous hospitais intermutuos: Levante e Euskadi.

Non obstante, xorde o paradoxo de que, ante as limitacións que padecemos no sector, e a pesar de ser un recurso propio do sistema da Seguridade Social, en ocasións a escaseza de persoal e, en consecuencia, a redución da oferta asistencial que poderiamos presentar, provoca que a actividade acabe desviando ao sector privado, contrariamente ás directrices da Dirección Xeral de Ordenación da Seguridade Social, o noso organismo de xestión e supervisión.

Cales son os principais obxectivos en canto á calidade asistencial?

En canto aos obxectivos do Hospital, hai que ter sempre presente a recuperación dos nosos pacientes para volver ao seu posto de traballo nas mellores condicións posibles e sen incorrer en retrasos ou esperas innecesarias.

En consonancia co comentado anteriormente, os principais obxectivos do Hospital son: lograr o cumprimento ao 100% da lista de control cirúrxico que garanta a seguridade do paciente; non superar os tres días de media na cita de primeiras consultas (cinco se se trata de pacientes doutras provincias nas que se procura que, para algunhas patoloxías, na mesma viaxe os pacientes sexan atendidos en consulta, ingresados ​​e ao día seguinte operados); non supere os dez días de media no calendario cirúrxico; e acadar unha valoración media do Hospital polos nosos pacientes ingresados ​​de polo menos 9 puntos.

Ademais dos obxectivos mencionados, no ámbito sanitario tamén se mide a porcentaxe de reingresos, reintervencións e infeccións.

Este hospital é un centro de referencia en traumatoloxía. Que papel xoga no ámbito da investigación e a docencia para unha mellor práctica clínica? 

Trátase dun hospital no que os seus médicos, dirixidos pola Dirección Médica, destacan polo seu perfil investigador e docente. Tanto é así que algunhas das incorporacións ao equipo de trauma iniciaron a súa relación co noso Hospital como residentes doutros hospitais que, atraídos polo noso volume de actividade cirúrxica e as técnicas aplicadas, colaboran con nós para presentar publicacións científicas.

Aínda que é certo que, en ocasións, o día a día e as dificultades para incorporar persoal médico especializado fai que teñamos que centrarnos na actividade asistencial, neste apartado destacaría a nosa Unidade de Dor, que foi pioneira a nivel estatal na aplicación da técnica de “Radiofrecuencia pulsada bipolar intracanal”, así como a nosa Unidade de Muñeca e Man, na que un dos seus integrantes obtivo o Diplomado Europeo en Cirurxía Cristiana Rodríguez polo Dr. FESSH (European Federation of Hand Surgery Societies), que permitiu que o HIE se converta nun hospital con acreditación europea para a formación en cirurxía de pulso e man. Actualmente, en España só oito persoas e, en consecuencia, oito hospitais, teñen esta distinción.

No mesmo sentido, cada vez son máis os traumatistas doutros hospitais que queren vir rotar connosco, e tamén cabe destacar a acreditación do noso Hospital como centro colaborador coa Universidade de Deusto, entre outros, para que os estudantes dos graos de Medicina, Enfermaría e Fisioterapia poidan realizar as súas prácticas nas nosas instalacións.

Como se financia o centro?

As Mutuas Participantes (Fraternidad-Muprespa, Fremap, Asepeyo, MC Mutual e Mutua Universal) financian o orzamento anual do Hospital, incluíndo as modificacións orzamentarias que se poidan autorizar ao longo do ano. A cada fondo mutuo asígnaselle unha porcentaxe de financiamento e compromiso de consumo que se calcula en función do consumo medio dos últimos tres anos.

Non obstante, trimestralmente todas estas cotizacións regularízanse ao consumo real de cada mutua de seguros (agás no mes de decembro no que se traballan as estimacións).

Finalmente, se o resultado na estimación de peche de exercicio foi negativo, son as responsables deste déficit as mutualidades que non alcanzaron o seu compromiso de consumo ao 100%.

Pola contra, se o resultado da estimación de peche foi positivo, o exceso xerado sobre o 0,5% do orzamento de ingresos (que se devolverá á Tesouraría Xeral da Seguridade Social) revértese a aquelas mutualistas que superaron o seu compromiso de consumo ao 100%.

En definitiva, cada fondo mutuo paga o consumo realizado máis/menos o superávit/déficit que se encarga de asumir.

Como aborda o proxecto de traslado ás instalacións do antigo Hospital Intermutual de Artxanda?

Levamos anos traballando neste proxecto que afrontamos con moita ilusión e responsabilidade, pero coa precaución, xa que somos conscientes de que aínda queda moito por facer.

A verdade é que é un orgullo ver como, entre todos, conseguimos que este hospital chegase ao máximo de ocupación. Percibimos como un recoñecemento ao traballo ben feito tanto a nivel interno como no relativo á coordinación cos compañeiros das diferentes mutuas.

En canto ao proxecto do novo hospital, estamos á espera da resolución da DGOSS, seguindo o expediente de solicitude que acordamos xunto cos servizos centrais das nosas Mutuas Participativas e que presentamos hai uns meses.

O novo hospital estaría dimensionado para cubrir as necesidades actuais e futuras do sector, con cinco quirófanos, 84 camas hospitalarias e a tecnoloxía máis avanzada e punteira, non só en equipamento senón tamén en sustentabilidade, eficiencia enerxética, etc.

Que outros retos se enfronta o hospital nun futuro próximo?

Pois en canto aos retos, penso que ao igual que o resto de mutualidades do sector e centros de saúde en xeral, afrontamos e teremos que afrontar as dificultades de incorporación e retención do noso persoal. Neste sentido, hai que ser creativos para motivar e ilusionar ao noso persoal ante as dúas grandes limitacións que observamos: por unha banda, a escaseza de persoal sanitario que, confío en que as distintas administracións puideron prever corrixir a medio prazo, e, por outra banda, as limitacións normativas que nos impiden aplicar unha política retributiva acorde ás nosas necesidades.

Dende o Hospital Intermutual de Euskadi, como percibes a relación con Fraternidad-Muprespa e que cres que podemos aportar uns aos outros para reforzar a nosa colaboración?

A relación con Fraternidad-Muprespa, como co resto de mutualidades participantes, é moi boa. Levamos moitos anos traballando xuntos e a verdade é que en Intermutual sempre nos sentimos parte da propia mutua.

A clave para manter esta relación e ir da man en obxectivos comúns é potenciar as distintas comisións nas que participamos conxuntamente. Por unha banda, as comisións relacionadas coa xestión coordinada co resto das mutuas, como a Xunta de Goberno, no ámbito da dirección xeral do Hospital, e a Comisión Médica na que se reúnen os responsables médicos de cada unha das mutuas participantes coa dirección médica do Hospital. E por outra banda, a Comisión de Informática na que o responsable de traumatoloxía de Fraternidad-Muprespa se reúne a nivel nacional xunto cos responsables médicos territoriais e a dirección médica do HIE para revisar e facer un seguimento dos casos clínicos máis complexos.

No mesmo sentido, levamos anos promovendo a rotación de compañeiros de

É consciente o persoal hospitalario do feito diferencial de formar parte dun sistema vinculado ás Mutuas Colaboradoras coa Seguridade Social? E como afecta isto á forma de traballar?

Neste caso, o Hospital é un Centro Mancomunado de Mutuas Colaboradoras coa Seguridade Social e, polo tanto, non atendemos outro tipo de pacientes distintos dos derivados polas nosas Mutuas Participantes, polo que o persoal é moi consciente de que, ademais da calidade asistencial, o eixo principal dos nosos protocolos son o paciente e a mutua.

En consecuencia, o persoal ten moi interiorizados os conceptos de “atraso nas convocatorias”, optimización na xestión do transporte ou calquera novo procedemento que se estableza como consecuencia das distintas comisións: as xerais nas que participan todos os Mutuos Participantes e as particulares de cada mutua.

Conta o hospital cun plan ou estratexia integral que abrangue aspectos relacionados coa responsabilidade social e a sustentabilidade?

Si. No último plan estratéxico do Hospital reforzáronse os seus valores, facendo especial fincapé na eficiencia, a sustentabilidade e a responsabilidade social.

Como xestionas a comunicación coas diferentes mutuas asegurando o aliñamento coas necesidades de cada unha delas?

O sistema oficial de comunicación coas mutuas é un Sistema de Servizos Web (API) a través do cal as mutuas nos envían as súas solicitudes de servizo e nós respondemos comunicando a cita oportuna. Ademais, a través deste sistema, os informes médicos xerados no noso Hospital cárganse automaticamente ao historial médico da mutua.

A fase final deste desenvolvemento tamén inclúe a carga automática das imaxes (Raios X e Resonancias Magnéticas) tomadas no noso centro na aplicación da mutua de seguros, pero aínda hai que esperar a que todas as mutuas teñan desenvolvido os seus sistemas para establecer esta compatibilidade.

Evidentemente, cando se comezou a considerar este proxecto de integración da información do HIE na historia clínica de cada mutua de seguros, constituíuse unha nova Comisión, neste caso de Sistemas de Información, para establecer unhas pautas comúns para todas as mutuas de seguros que permitan que o desenvolvemento a realizar polo noso Servizo de Informática sexa compatible cos sistemas das cinco mutuas participantes.

Podemos dicir que neste caso foron as mutuas de seguros as que se aliñaron coas necesidades de desenvolvemento informático da HIE, entendendo que neste eido temos máis recursos limitados que os das mutuas de seguros.

Mentres o Hospital Intermutual de Euskadi marca o ritmo no norte, en Levante outro Hospital Intermutual consolídase como líder en innovación e eficiencia. Non vos perdades a entrevista da vindeira semana con José Francisco Doménech, director xerente do centro