11F: Olvido Arenas, 'zientzia' neska bitxitik ingeniari eta zuzendari izatera

Otsailaren 11n ospatzen den Emakumeen eta Nesken Zientziaren Mundu Eguna, emakumeak tradizionalki gizonezkoekin lotutako ikasketa eta lan esparruetara sartzeak duen garrantziari erreparatu nahi zaio. Aldatzen ari den errealitatea izanik, garaiaren inertziak eta gizarte-aurrerapenek gero eta emakume gehiago "zientzia" karrerara dedikatzen dutela, gaur egun STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics, hau da, zientzia, teknologia, ingeniaritza eta matematika) deitzen dena, lankide batengana jo dugu, ingeniari batengana, zeinak kontatu digun bere lehen urteetako bere bokazioa, bere bokazio pertsonala nola bizi izan duen lekukotasuna. bere lan-mundurako sarbidea eta haien garapen profesionala, gauza batzuk aldatu direla eta beste batzuk oraindik aldatu behar direla erakutsiz. Olvido Arenas Ekoizpen, Sistema eta Komunikazio Saileko zuzendaria da eta egun honetan bere testigantza eskaini digu.

2025. urte honetan, Zientziako Emakumeen eta Nesken Nazioarteko Egunaren harira, galdetu zidaten ea emakume ingeniari industrial gisa nire esperientzia eta egungo egoerari, erreferentziak eta horrelako egunetan jorratzen diren gai horiei buruzko gogoetak partekatuko ote nituen. Eta pentsatzen hasi nintzen, zer esango nuke? Interesgarria izango litzateke? Nola esango nuke?

Madrilgo nesken eskola normal bateko neska normal bat nintzen. Zientzia pertsona nintzen, nota onak ateratzen nituen, jakin-mina nuen, irudimena nuen eta gauzak nola funtzionatzen zuten jakitea gustatzen zitzaidan, oso praktikoa izan naiz beti. COU eta Selektibitatea nota onarekin bukatu nituen, baina ez nuen bokaziorik eta ez nuen imitatzeko familia edo ezagunik, izan ere, nire etxean denak ziren “literarioak”. Baina egia da, ezer argi izan gabe ere, ez nuela ikusten neure burua teknikoa ez zen ezer egiten, zer ez nekien arren. Arkitektura gustatzen zitzaidan, baina ez ninduen lanbide gisa konbentzitzen niretzat eta, beste aukera batzuen bila, Castellanan zegoen Politeknikoko Industria Ingeniarien Eskola aurkitu nuen eraikin ikusgarri batean, eta horrek ere bere abantailak zituen.

Inoiz ez nuen ikusi neure burua teknikoa ez zen ezer egiten, zer ez nekien arren

Sartzeko oharra eman zidanez, nire aukerarik onena zela sinetsita sartu nintzen. Orduan indarrean zegoen 6 urteko plan zaharra, lehenengo hiru urteak guztiontzat ohikoak ziren eta azken hirurak espezializatuak, adar ezberdin askorekin. Hori gustatu zitzaidan, gehien gustatzen zitzaidana ikusteko denbora emango zidan. Eta horrela aldatu nuen nesken eskola normala eta erabateko egonkortasuna, eskola jendetsu eta kaotiko samarra, ia mutilez betea, ohikoetatik oso gradu desberdinak... aldaketa errotiko bat.

Baina, gauzak diren bezala, nire familiak beti lagundu zidan, batez ere hasieran, hain zaila eta emaitzak, orokorrean, onak ez ziren lehen urte hartan. Determinatuta ikusi ninduten eta ordu asko ikasten eta azkenean dena ondo egongo zela uste zuten. Azkenean, asko ikastetik zero bat lortzen bukatzeko, ikasten duzu ere. Zorionez, dena ez zen horrela izan.

Gogoan dut, hasi nintzenean, gehienbat mutilak zeudela klasean, gutxi gorabehera %15 neskak zeudela, baina inork ez zuen zalantzan jartzen orduan beste modu batera izan behar zenik eta ez nuela sekula abantaila edo desabantaila gisa bizi irakasleekiko edo gradu osoan zehar, besterik gabe, “bat gehiago” sentitu nintzen han, hau da, oso ondo.

Eta testuinguru osoa emateko, oso lagun onak egin nituen bertan eta afektu handiz gogoratzen dut etapa hura. Asko ikasi nuen baina oso ondo pasatu nuen. Garaiz iritsi nintzen berehala, zuzen, bertan behera geratu ziren gauzak ikusteko, hirugarren urteak asteburu gauetan egiten zituzten festa zoragarriak bezala, eskola beraren barnean ekuatorean zehar egindako bidaiarako dirua lortzeko, musika, argiak eta edariak atondoan, tabernan... orain imajinaezina izango zen.

Nire unibertsitate-girotik kanpo, maiz egiten zitzaizkidan galderak: noiz lortzen duzu mutil-laguna? Edo zergatik ikasi hain korapilatsua den zerbait?

Horrela, nire bizitza dibertsioaren, ikasketen eta kirol batzuen artean igaro zen. Eta ingurune horretatik kanpo izan zen non, maiztasun batekin, "eta noiz lortuko duzu mutil-laguna?" edo "eta merezi al du hainbeste urtez ikasteak?" edo "eta zergatik zerbait hain konplikatua?" Eman behar nituenak baino askoz errazagoak ziren erantzunak automatizatu nituen galderak, adibidez, Fluidoen Mekanika-n. Inoiz ez nion garrantzirik eman galdera horiei, niretzat ez zuten zentzurik bizi nuen bizitzan, baina beharbada garaiaren adierazle ziren.

Instalazioetan eta eraikuntzan espezialitatean amaitu nuen gradua. Nire lagun mutilek erraza izan zuten eraikuntza-enpresetan sartzea eraikuntzako bekadun gisa, neskek askoz gutxiago (garaiaren beste adierazle bat?). Baina berdin zuen, berehala eman zidaten beka bat Salamancara lanera joateko, ENUSA zentral nuklearreko erregai fabrikara. Buruz buru-belarri joan nintzen, imajina dezakezue, uranio barren elementuak eraikitzen, zer jarduera bitxia, hain zehatza, hain kontrolatua. Mantentze-taldeari (%100 gizonak) jarri ninduten, lantegiko sotoan dauden tailer eta biltegiekin. Ez zen nahiago nukeena, baina ederki integratu nintzen haiekin. Gure sotoan hormak oso apainduta zeuden kartelekin eta egutegiekin, ziur aski ez dut nik gai nagusia berresteko beharrik.

Handik bi hilabetera, nagusiak aitortu zidan nirekin apustu bat irabazi zuela iritsi nintzenean, inork ez baitzuen sinesten han neska bat jar zezakeenik (adierazleak zenbatzen al ditugu oraindik?). Beretzat hartu nuen, esperientzia baliagarria zitzaidalako, baina eskatu nion, kalte-ordain gisa, ordezko bat aurkitzeko eta ingeniariekin zerbitzu teknikoetara igotzeko. Bada, onartu zuen eta bera ere tipo ona zenez, luxuzko parrillada bat jarri zuen zelaian talde guztiarekin, ordezkoa barne, giro ona ospatzeko. Gero, hilabete batzuk egon nintzen bertan dena ikasten eta, gauzak asko aldatu ez badira, muntatu aurreko uranio barrak pisatzeko faseetako batek nire izena darama.

Aurrera, 1999an batu berria den Fraternidad-Muprespa sartu nintzen, Iberia SPPrako. Ikusgarria, Barajas, La Muñoza industrialdean, hegazkin, motor, tailer, hangar, ingeniari aeronautiko, mekaniko eta kartel eta egutegi batzuen artean. Berriz ere %90 gizonezkoak. Tratamendu ezberdinaren sentsazioa: 0. Balorazio orokorra: 10. Nahiago nuke hitz gutxitan laburtu ahal izatea zenbat ikasi dudan, bertan egiten diren lan, espazio, zeregin aniztasuna eta zenbat ekarpen egin daitekeen.

Fraternidad-Muprespa sartu nintzenean, berriz ere %90 gizonak nire sailean. Tratamendu ezberdinaren sentsazioa: 0. Balorazio orokorra: 10

Baina 10 urte zeramatzan eta, dena ondo zihoan arren, aldaketa eskatu nion nagusiari, aspalditik gauza bera egiten baitzuen. Ospitale Zentralaren mantenuaz arduratu nintzen, aurreko ingeniariak alde egin zuen eta beste batekin jarraitu nahi zuten. Nire ardurapean dagoen taldea? Mantentze-lagunak, badakizu, %100 mutilak. Laburbilduz, pozik nengoen. Ospitalea funtzionatzen ari zen, bere gaitzekin. Ospitale aldaketa justifikatzen zuten txosten tekniko guztiak prestatu nituen, hustu genuen, jarduera istilurik gabe mugitu genuen, itxi... Eta gero Obretara pasatu nintzen (% 100 chic..., ba, hor zegoen Concha, zerbait da). Eta han pozik nengoen HFMH ospitale berriaren eraikuntzan parte hartuz, hain ederra, hain modernoa, hain eraginkorra, zer harrotasuna inaugurazioan ikusteak... Eta gero Systems-era joan nintzen, bertatik hitz egiten dizut gaur, eta ezin dut laburbildu zein eskertuta nagoen aldaketa hau, zein estimulagarria den niretzat, zer ikasi dudan eta zer gehiago ikasi behar dudan, zertarako?

Puntu hauekin, erantzun behar al dut neska bati ingeniaritzan sartzeko gomendatuko niokeen? Nola ez nuke animatuko norbait hain interesgarri, hain irekia, hain aldakorra den mundu batean sartzera, non hainbeste ikasteko eta hainbeste egiteko dagoen hain jarduera ezberdinetan? Eskertu besterik ez diot nire ibilbideari, hain askotariko esparruetan sortu diren aukera guztiei konfiantzaz aurre egiten irakatsi didalako eta baita nire enpresari, Fraternidad-Muprespa, bilakaera hori guztia eskainiz nigan jarri duen konfiantzagatik.

Nire lan-esperientzia "gizonezkoen" mundu ezberdinetan apartekoa izan da. Apustuak, txisteak eta kartelak barne

Emakumea naizelako ezberdin tratatua sentitu ote naizen jakin nahi duzu, baina ez nuen haiek baino ezberdina nintzela pentsatuz ikasi eta ez dut desberdintasunetan pentsatzen. Nire lan-esperientzia “gizonezkoen” mundu ezberdinetan apartekoa izan da (apustuak, txantxak eta kartelak barne), ez dagokit ezberdintasunak ikustea.

Zergatik ez daude neska gehiago STEM karreran? Nahiago nuke ingeniaritzan gehiago egotea, non ikusten dudan oraindik gutxi direla, faltan botatzen ari direlako, baina asko dira gehiengoak diren beste karrera batzuetan. Neskek oraindik genero estereotipoek baldintzatzen dute eta ez dute izena ematen? Ez nago konbentzituta, zalantza gutxirekin ikusten ditudalako. Askok ideia hori alde batera utziko al dute inposizio sozialagatik? Ni ere ez nau konbentzitzen, gehiengoarentzat. Erreferentzia falta famatuagatik al da? Pertsonalki, uste dut ez duzula erreferentziarik behar karrera tekniko batean ondo sartuko zarela argi izateko, hori baita zure aukera. Bestalde, ni baino 100 urte baino gehiago jaiotako Ada Lovelace eta Marie Curie bezalako erreferentziak aipatzen dira beti, eta ez dut uste gaur egungo neskak horretan inspiratuta egotea espero behar dugunik.

Emakumeak oso postu garrantzitsuetan ditugu puntako enpresetan. Ikus ditzagun

Baina benetan uste badugu ereduak direla irtenbidea, nik uste dut aurki ditzakegula, emakumeak oso postu garrantzitsuetan ditugu puntako enpresetan, ikus ditzagun. Gure mailan, aktibo gaudenok eta oraindik ilusioa sentitzen dugunok, gure zirkuluetan erreferente izan gaitezke, egiten duguna transmititu, ekarpena egiten duguna. Eta enpresen barruan, uste dut garrantzitsua dena talentua lokalizatu eta hari ikusgarritasuna, laguntza eta sustapena emateko konpromisoa dela, pixkanaka eta gardentasunarekin, kudeaketa mailetako ehunekoa handitu dadin.

Nire senarrari eta nire hiru seme-alabei (% 100 mutilei) eskainia, abentura honen itzalkide diren.

Eta baita eko lankide guztiei ere Frater, aktiboak eta erretiratuak, istorio honetan parte hartu dutenak.

Zu gabe ezer ez zen berdina izango.