12 de maio: Día da Enfermaría, no ano internacional dedicado pola OMS á profesión

Porque o seu traballo é fundamental na sociedade, porque os seus coidados protexen a saúde pública, porque poñen especial empeño en coidar aos que máis o necesitan, porque hai miles de comunidades no mundo onde son a única referencia sanitaria en decenas de quilómetros á redonda... Dende o 1 de xaneiro estamos a vivir o Ano Internacional do Persoal de Enfermaría e Parteiría, e este 12 de maio, como cada ano, é o seu día, un día sinalado no calendario e elixido por ser o que naceu Florence Nightingale, a enfermeira considerada creadora do modelo de enfermaría moderna.

A 72ª Asemblea Mundial da Organización Mundial da Saúde realizada en maio do pasado ano acordou por unanimidade declarar 2020 como o Ano Internacional da Enfermeira e a Matrona. Poñía así de relevo o recoñecemento público que merece o sector pola súa importante achega á saúde da sociedade, a través do seu traballo no ámbito asistencial, a investigación e a educación para a saúde e a docencia.

O propio director xeral da OMS, Tedros Adhanom Ghebreyesus, defendía a proclamación deste ano mundial poñendo en valor que sen o traballo destes profesionais “non lograremos os Obxectivos de Desenvolvemento Sostible nin a cobertura sanitaria universal”.

Na súa declaración institucional, a OMS resumía que enfermeiras e matronas desempeñan “unha función crucial na prestación de servizos de saúde, xa que consagran as súas vidas a coidar as nais e os nenos, administrar vacinas que salvan vidas, proporcionar consellos de saúde, coidar das persoas maiores e, en xeral, satisfacer as necesidades sanitarias esenciais do día a día. Ademais, adoitan ser o primeiro e o único lugar de atención dispoñible en centos de comunidades. Co fin de lograr a cobertura sanitaria universal, o mundo necesita que o persoal de enfermaría e parteiría aumente en 9 millóns”.

Daquela estabamos moi lonxe de imaxinar sequera que estes profesionais, e todos nós, viviriamos unha situación extrema por unha pandemia inimaxinable en, practicamente, todo o mundo, que tivo ao persoal sanitario como gran protagonista. Enfermeiras e enfermeiros viviron, e viven aínda, esta situación en primeira liña, en moitos casos, con máis dificultades que as propias de enfrontarse a unha enfermidade descoñecida. 

Fraternidad-Muprespa conta no seu equipo con 253 enfermeiros e enfermeiras, cuxo labor foi sempre o coidado e a recuperación da saúde dos traballadores protexidos. Hai poucas semanas esta finalidade cambiou por motivos de sobra coñecidos. A Mutua puxo á disposición da sanidade pública o seu hospital en Madrid. Nel ingresaron entre o 22 de marzo e o 7 de abril 21 pacientes con COVID-19 cunha idade media algo superior aos 84 anos. 

“Da noite á mañá convertémonos en Hospital COVID, cambiamos circuítos, impresos, xa non había servizos, persoal de quirófano, de urxencias, de hospitalización, de consultas... eramos un equipo disposto a superalo do mellor xeito posible”, afirma Caridad Amador, directora de enfermaría do Hospital Fraternidad-Muprespa Habana, que asegura que, ante experiencias tan complexas, contaron co “apoio de toda a organización”. 

“Non se trataba só de superar esas quendas extenuantes de sete horas cun EPI posto, senón tamén de procurar unha correcta evolución dos pacientes e darlles un trato excelente, entregarlles fotos das súas familias, facer unha videochamada ou felicitalos cando saían de alta. Tamén cando acompañabamos un paciente nos seus últimos días e faciámoslle estar tranquilo”, engade Amador, que destaca que “a implicación e profesionalidade de todos foi excepcional e vai marcar un antes e un despois nun hospital, que xusto cumpriu un ano aberto en pleno período COVID”. 

Agora, tras a conversión en Hospital COVID, “que foi unha pinga no océano malia o importantes que fomos para eses pacientes e familiares”, o centro volve paulatinamente á súa actividade habitual, a dun hospital que atende pacientes con patoloxía laboral.  

A  enfermaría é o grupo ocupacional máis numeroso do sector da saúde, xa que representa aproximadamente o 59% dos profesionais sanitarios. Forma parte de todos os procesos de saúde e enfermidade: educación sanitaria, prevención e promoción da saúde, coidar os pacientes a pé de cama e paliar cando non se pode curar. “Somos un colectivo moi demandado no resto de países europeos pola calidade da nosa formación, pero aínda queda moito por facer. Espero que a situación que vivimos axude a mellorar algunhas cousas, por exemplo, a mellora das condicións das enfermeiras en residencias, xa que se demostrou que somos un colectivo esencial”, resume a directora de enfermaría que ademais incide na importancia de “fomentar o liderado do sector e que a enfermaría forme parte das organizacións políticas e sanitarias dos países. Así estaremos tamén máis preto de conseguir reivindicacións históricas, como a especialización de enfermeiros e enfermeiras. Se a un médico xa non se lle esixe saber de todo, por que a unha enfermeira si?” 

A volta á normalidade supón recuperar as cirurxías, as probas diagnósticas, as urxencias... sen esquecer a experiencia vivida, pero cos pés no chan. “Non somos heroes. Simplemente somos profesionais que queremos realizar o noso traballo do mellor xeito posible”.